Over dit duo is waarlijk weinig terug te vinden, dat niet terugvoert tot het Duitse CPL Music van Christian Pliefke of tot de alomtegenwoordige Daryana Antipova. De eerste -hij heeft ons al tientallen muzikanten uit Noordelijk Europa leren kennen) bracht enkele maanden geleden de verzamel-CD “Folk and Great Tunes from Russia” uit, waarop we voor het eerst kennis maakten met het duo Nataliya Dzyga / Pavel Perevozchikov, dat schuil gaat achter de bandnaam ShooDJa ChooDJa. Op die CD stond van hen de track “Akashka Gur”, die dan weer niet op deze debuutplaat staat.

Daryana Antipova van haar kant -zij is de drijvende kracht achter succesband Vedan Kolod, maar daarnaast ook onvermoeibare producer van jonge Russische bands, muziekjournaliste en gezicht van de Russische Muziek Awards- stuurde maanden geleden al berichten uit over deze plaat, die toen nog in de steigers stond, maar waar zij bijzondere aandacht voor vroeg. Nu hebben we in de loop der voorbije jaren voldoende van Dariana gehoord, om te weten dat zij een uitstekend stel oren aan haar hoofd heeft staan en als zij ergens aandacht voor vraagt, dan gaat ondergetekende braafjes luisteren. Nog nooit ontgoocheld geweest en ook deze keer niet.

Het duo waar het hier om draait, is afkomstig uit Oedmoertië, een autonome republiek in het Europese deel van Rusland, ten westen van de Oeral, tussen de Kama en Vyatka-rivieren, waar zo’n anderhalf miljoen inwoners midden in de taiga wonen en hun culturele eigenheid proberen te bewaren. Zoals op wel meer plaatsen in Europa, dreigen eeuwenoude culturen te verdwijnen en zijn het vooral folkmuzikanten, die daar tegenin gaan.

Daryana en Perevozchikov doen dat op een bijzonder eigengereide manier: zij beschikt over een uitzonderlijk krachtige, expressieve en wendbare stem en hij is erg kundig in de weer met allerhande elektronica, waarmee hij soundscapes maakt, waartegen zij haar verhalen zingt. De stijl die zij aanhangt is de zogeheten “Krez”, een zangwijze die losjes op emotie en improvisatie gebaseerd is en sinds mensenheugenis in de regio gebruikt wordt voor het bezingen of illustreren van belangrijke gebeurtenissen in het leven van de mensen aldaar. Zo wordt de Suan Krez gezongen bij huwelijken en handelt “Soldier kelyan Krez” over het lot van een jongeman die opgeroepen wordt naar het leger. Spontane associaties vormen de kern van een lied, waarvan de toon en het ritme variëren al naargelang de omstandigheden wijzigen.

Volgens het duo zelf, gaat het allemaal om klank, emotie en gevoel. Tja, dat lijkt mij de basis te zijn van zowat alle muziek waar echte muzikanten zich mee bezighouden, maar ShooDJa Choodja wil meer overbrengen: bij hen gaat het erom de bedreiging te verklanken, waar de Oedmoerten en de Mari mee te kampen hebben. Waar die twee volkeren ooit de meerderheid van de bevolking van Oedmoertië vormden, worden zij gestaag ingehaald en voorbijgestoken door Russen, Oekraïners, Tataren en Bessermen. Taal en religie verschillen weleens en, zoals we weten, zijn dat bedreigingen voor vreedzaam samenleven. Ook de tegenstellingen tussen stad en platteland -waar Sjamanisme nog welig tiert- spelen een rol in de fragiele verhoudingen en al de daarmee gepaard gaande problematieken komen aan bod in de negen liederen van deze plaat. Die zijn gebaseerd op vaak eeuwenoude volksmelodieën, maar worden naar vandaag vertaald door de hoogst bijzonder klinkende aankleding met de elektronische muziek van Perevozchikov.

Zeker geen makkelijke plaat, die best wat moeite vergt van de luisteraar, maar die zich beetje bij beetje ontvouwt tot een heel knappe folkplaat. Weet je nog wel, toen je voor het eerst fado of flamenco hoorde? Dat kostte ook wel enige inspanning, maar gaandeweg leer je die genres kennen en appreciëren. Ik denk dat hetzelfde moet kunnen met deze muziek. Ik mocht het zelf ondervinden: na een draaibeurt of zes-zeven, was ik helemaal mee en was er nog weinig vreemds te horen. U moest maar eens proberen…

(Dani Heyvaert)